De ‘technische handeling’ vindt ze nog altijd verschrikkelijk. Zelfs met vijf jaar ervaring roept het toedienen van een dodelijk infuus of drankje keer op keer spanning op. Toch heeft Kit Vanmechelen naar eigen zeggen boeiend en betekenisvol werk. Als psychiater is ze verbonden aan Expertisecentrum Euthanasie in Den Haag. Daarnaast werkt ze als psychiater op ZZP-basis bij verschillende zorginstellingen. In de Week van de Euthanasie spreken we Kit over haar werk bij Expertisecentrum Euthanasie, waarover nog steeds hardnekkige vooroordelen bestaan.

Kit legt uit dat het een misverstand is dat patiënten uitbehandeld moeten zijn om aan te kloppen bij het centrum: “Als iemand terminaal ziek is door kanker of een andere ziekte, dan is euthanasie over het algemeen maatschappelijk geaccepteerd in Nederland. Maar er zijn ook mensen die niet meer willen leven als ze zwaar dement worden. Of die lijden aan ouderdomsklachten. Daarnaast is bij een derde van onze aanmeldingen het lijden gebaseerd op psychische klachten. In Expertisecentrum Euthanasie onderzoeken we mensen met een euthanasiewens, die bij hun eigen arts niet terecht kunnen. En we begeleiden artsen bij euthanasietrajecten van hun patiënten. We bieden artsen informatie, advies, ondersteuning en (na)scholing.”

“Euthanasie is strafbaar maar onder voorwaarden toegestaan”

De euthanasiewet
Nederland kent sinds 2002 een euthanasiewet. Deze wet bepaalt dat euthanasie onder voorwaarden is toegestaan. Tegelijkertijd is euthanasie in Nederland strafbaar. In de euthanasiewet staan de voorwaarden waar de arts zich aan moet houden om niet strafbaar te zijn. Expertisecentrum Euthanasie is dan ook geen club waar je gemakkelijk en snel een spuitje kan halen: het centrum houdt zich aan de wettelijke regels. De screening is zorgvuldig en de controle intensief. Ongeveer 9% van de aanmeldingen op basis van psychisch lijden gaat door. “Een deel van de mensen dat zich aanmeldt, trekt zich terug”, verklaart Kit het lage percentage. “Soms zorgt de aanmelding ervoor dat behandelaars nieuwe medicatie voorschrijven of dat de banden met familie worden hersteld.”

“Wanneer is het genoeg?
Het antwoord op die vraag onderzoeken en toetsen we zorgvuldig”

Zorgvuldig proces
Ook de screening die het centrum vooraf doet bij een aanmelding is zorgvuldig. Kit komt samen met een verpleegkundige bij de patiënt thuis en onderzoekt of de wens goed overwogen is. “We bespreken de levensgeschiedenis en als dat kan praten we met familie. En ook wettelijk zijn er criteria waaraan een patiënt moet voldoen. Wilsbekwaamheid is er bijvoorbeeld één van. Wanneer is het voor de patiënt genoeg? Het antwoord op die vraag onderzoeken en toetsen we. Patiënten ervaren mij als een engel die hen met de dood redt van ondraaglijk lijden. Zelf voer ik vier tot vijf aanvragen per jaar uit. Na het overlijden komt er opnieuw een uitgebreid onderzoek om te controleren of we hebben gehandeld volgens de regels.”

“Het loopt altijd anders dan verwacht. Die onvoorspelbaarheid geeft iedere keer een bepaalde spanning”

Intensief en aangrijpend
Kit vindt haar werk betekenisvol en boeiend. “Maar routine wordt het nooit. Als het moment echt daar is en we het middel toedienen om het leven te beëindigen, ben ik gespannen. Want het loopt altijd anders dan verwacht. We hebben niet alleen te maken met de patiënt, maar ook met familie en vrienden. Die onvoorspelbaarheid zorgt voor spanning, want ik wil dit moment zo goed mogelijk laten verlopen. En bovendien, als je mensen zo goed hebt leren kennen, ga je op den duur van ze houden. Je lijdt met ze mee en dat maakt het werk intensief en aangrijpend”, vertelt ze bevlogen.

“Afschuwelijk als je een jaar moet wachten op hulp”

Onder de aandacht
Hoe prachtig ze haar werk ook vindt: ze heeft zorgen over de lange wachttijd die er is. “Op dit moment wachten mensen die zich bij ons aanmelden, meer dan een jaar op hulp. Sommigen wel twee jaar. Je kunt je voorstellen dat mensen die uit het leven willen stappen daar al lang mee bezig zijn. Dit is voor hen de laatste stap. Het is afschuwelijk als je dan nog zo lang moet wachten. Daarom is het goed dat er aandacht is voor dit onderwerp. Zodat het taboe dat nog steeds rust op euthanasie verdwijnt. De Week van de Euthanasie is een mooi moment om het opnieuw onder de aandacht te brengen.”

Wil je na het lezen van dit artikel met iemand praten over euthanasie? Er zijn verschillende organisaties waarmee je contact kunt opnemen. Kijk op https://www.thuisarts.nl/levenseinde/ik-denk-aan-euthanasie